Listerioza

Wywołują ją pałeczki Listeria monocytogenes. Znana jest duża liczba odmian serologicznych tego drobnoustroju, z których 13 jest patogennych dla człowieka. Inne gatunki Listeria nie stanowią zagrożenia dla zdrowia ludzi. Listeria jest szeroko rozpowszechnione na całym właściwie świecie. Rezerwuarem chorobotwórczych mikroorganizmów jest wiele gatunków zwierząt - bydło, owce, świnie, konie, kozy, zajęczaki, szynszyle, świnki morskie. Można u nich zaobserwować zarówno nosicielstwo bezobjawowe, jak i formę czynną schorzenia.
Bakterie wydalane i rozsiewane ( kał, mleko, wydzieliny z dróg rodnych ) przez dzikich nosicieli zanieczyszczają także glebę i zbiorniki wodne. Zwiększa to ryzyko zarażenia drobnoustrojem. Zanieczyszczenia z wody i podłoża infekują płody rolne ( warzywa, owoce ), za których pośrednictwem zazwyczaj zarażają się ludzie. Także zwierzęta domowe maja szansę na absorpcję pałeczek Listeria z gleby lub wody, co czyni je kolejnym źródłem zagrożenia dla człowieka. Możliwe jest wszak zarażenie przez kontakt bezpośredni - pałeczki atakują przez śluzówki, spojówki, uszkodzoną skórę, nawet przez drogi oddechowe. Zanotowano przypadki obecności drobnoustroju w ślinie i wydzielinie nosowej zwierząt. Niebezpieczne jest także picie niepasteryzowanego mleka oraz jego przetworów ( lody,sery ), spożywanie surowych wędlin, surowego mięsa, surowych i wędzonych ryb.
Należy zwrócić uwagę na fakt, że zdrowa flora bakteryjna utrudnia patogenom Listeria penetrację błony wyściełającej jelito.

Objawy

Poważny problem stanowi listerioza dla osób z obniżoną odpornością, starszych, noworodków i kobiet w ciąży. Dziecko może zarazić się od matki w trakcie życia płodowego bądź przy porodzie, przez wydzielinę pochwy. Grozi mu wówczas posocznica, choroby układu nerwowego, zapalenie opon mózgowo - rdzeniowych, ziarnica ropna. Objawy widoczne są od razu, ewentualnie pojawiają się w ciągu kilku tygodni od porodu. Pojawia się zapalenie spojówek i błon śluzowych nosa, czasem zapalenie płuc.
Osoby bardzo osłabione zagrożone są w wyniku inwazji Listeria ostrym zapaleniem opon mózgowo - rdzeniowych, rzadziej posocznicą. Zapalenie opon może przypominać to na tle gruźliczym bądź wirusowym. Czasem pałeczki Listeria mogą spowodować objawy miejscowe jak angina, zmiany skórne, zapalenie spojówek, zapalenie węzłów chłonnych lub dróg moczowych.
U ciężarnych infekcja może przebiegać bezobjawowo bądź implikować symptomy niespecyficzne, grypopodobne ( dreszcze, gorączka, lekkie zawroty głowy, bóle mięśni, objawy żołądkowo - jelitowe ). Potem może nastapić poronienie, przedwczesny poród, urodzenie martwego dziecka bądź zarażenie noworodka.

Diagnoza i leczenie

Rozpoznanie następuje na postawie objawów klinicznych oraz badań laboratoryjnych - np. PCR, posiew ( z krwi, kału, płynu mózgowo rdzeniowego ). Raczej nie stosuje się badań serologicznych.
Chorobę leczy się przy pomocy antybiotyków, nie zawsze jednak kuracja przynosi oczekiwany efekt. Cięższe przypadki, szczególnie połączone z dolegliwościami o innej genezie, mogą skończyć się śmiercią.

Zapobieganie

* obróbka termiczna produktów w temp. min. 50 st. C.
* pasteryzacja produktów żywnościowych
* głębokie mrożenie mięsa ( Listeria przeżywa w temp.2 - 45 st. C.)
* przestrzeganie zasad higieny, szczególnie w strefie przyrządzania posiłków
* unikanie spożywania produktów surowych i wędzonych na zimno (mięso, ryby, mleko i przetwory)
* dbałość o higienę psa i kota wychodzących na dwór
* regularne kontrole weterynaryjne zwierząt domowych
* kupowanie surowego mięsa dla pupila tylko ze sprawdzonych źródeł (dieta BARF dla psa, dieta BARF dla kota), przemrażanie mięsa
* nie dopuszczanie do picia przez zwierzę wody z kałuży


listerioza należy do chorób odzwierzęcych, ale także do chorób pokarmowych. Utrzymywanie higieny i prawidłowe nawyki związane z obróbką jedzenia pozwolą zminimalizować ryzyko zarażenia tą zoonozą.