Choroba Cushinga u kotów

Pod pojęciem nadczynności kory nadnerczy opisuje się szereg zmian fizycznych i biochemicznych zachodzących w organizmie w wyniku długotrwałego, nadmiernego działania glikokortykosteroidów. Choroba ta nazywana jest inaczej hiperadrenokortycyzmem lub, zależnie od poziomu uszkodzenia osi hormonalnej, zespołem lub chorobą Cushinga.
Glikokortykosteroidy (np. kortyzol) są to hormony wytwarzane przez nadnercza, czyli parzyste narządy, położone w jamie brzusznej, w bezpośrednim sąsiedztwie nerek. Hormony te pełnią ważną rolę w procesach metabolicznych organizmu, a ich ostateczne wydzielanie przez korę nadnerczy jest regulowane przez skomplikowaną oś hormonalną centralnego układu nerwowego, której najważniejszą część stanowi przysadka mózgowa. Zachwianie równowagi organizmu na jakimkolwiek poziomie wytwarzania przeróżnych hormonów, może skutkować zaburzeniem funkcji nadnerczy.

Nadczynność kory nadnerczy (HAC) u kotów

Pod pojęciem nadczynności kory nadnerczy opisuje się szereg zmian fizycznych i biochemicznych zachodzących w organizmie w wyniku długotrwałego, nadmiernego działania glikokortykosteroidów. Choroba ta nazywana jest inaczej hiperadrenokortycyzmem lub, zależnie od poziomu uszkodzenia osi hormonalnej, zespołem lub chorobą Cushinga.
Glikokortykosteroidy (np. kortyzol) są to hormony wytwarzane przez nadnercza, czyli parzyste narządy, położone w jamie brzusznej, w bezpośrednim sąsiedztwie nerek. Hormony te pełnią ważną rolę w procesach metabolicznych organizmu, a ich ostateczne wydzielanie przez korę nadnerczy jest regulowane przez skomplikowaną oś hormonalną centralnego układu nerwowego, której najważniejszą część stanowi przysadka mózgowa. Zachwianie równowagi organizmu na jakimkolwiek poziomie wytwarzania przeróżnych hormonów, może skutkować zaburzeniem funkcji nadnerczy.

Występowanie

W przeciwieństwie do psów, nadczynność kory nadnerczy występuje u kotów rzadko. Dotyczy ona przede wszystkim starszych kotów (średni wiek to 10 lat). Nie obserwuje się wyraźnych predyspozycji związanych z rasą czy płcią, choć niektórzy autorzy sugerują, że częściej chorują samice (70% przypadków).

Rodzaje choroby

Wtórna czyli przysadkozależna nadczynność kory nadnerczy (PDH):


  • nadmierne wydzielanie hormonu adrenokortykotropowego (ACTH) przez przysadkę mózgową, który pobudza korę nadnerczy do wydzielania kortyzolu;

  • źródłem problemu są przede wszystkim nowotwory przysadki;

  • stanowi 75-85% przypadków;

  • przy takiej etiologii, mówimy o chorobie Cushinga.

Pierwotna nadczynność kory nadnerczy:


  • nadmierne wydzielanie glikokortykosteroidów przez pierwotne nowotwory kory nadnerczy;

  • przysadka mózgowa jest zdrowa, jednak nadnercza nie reagują prawidłowa na sygnały z niej płynące i w wyniku nowotworzenia, kortyzol lub inne hormony wytwarzane są w nadmiernej ilości;

  • stanowi 25-15% przypadków;

  • przy takiej etiologii, mówimy o zespole Cushinga.

Jatrogenna nadczynność kory nadnerczy:


  • spowodowana długotrwałym podawaniem leków (np. prednizolonu, octanu megestrolu), które wpływają na czynność hormonalną organizmu;

  • przy obecnym stanie wiedzy lekarzy weterynarii na temat dawek i częstotliwości podawania tego typu leków, nadczynność tego tła zdarza się sporadycznie.

Obraz kliniczny

U kotów, zaobserwowano ścisły związek pomiędzy nadczynnością kory nadnerczy a insulinooporną cukrzycą i najczęstsze objawy kliniczne są właśnie skutkiem, niepoddającej się leczeniu cukrzycy.

Najczęstsze objawy:




  • poliuria, czyli nadmierne oddawanie moczu;

  • polidypsja, czyli zwiększone pragnienie;

  • polifagia, czyli nadmierne łaknienie;

  • postępujące osłabienie;

  • chudnięcie (50%) lub mimo współistniejącej cukrzycy, otłuszczenie (50%);

  • wyniszczenie;

  • obwisły brzuch (w wyniku osłabienia mięśni, otłuszczenia i powiększenia wątroby);

  • zespół kruchości skóry (bardzo cienka, z dobrze widocznym rysunkiem naczyń krwionośnych, podatna na rozdarcia skóra, co jest zauważalne podczas rutynowych zabiegów pielęgnacyjnych lub weterynaryjnych);

  • nawracające zakażenia;

  • wyłysienia i łojotok;

  • powiększenie wątroby.

Rozpoznanie

Rutynowe badania laboratoryjne

Typowe nieprawidłowości stwierdzane w badaniach u psów, u kotów rzadko występują.
Najczęstsze zaburzenia to:


  • hiperglikemia (ponieważ u większości kotów w momencie rozpoznania nadczynności kory nadnerczy występuje cukrzyca),

  • podwyższona aktywność enzymów wątrobowych, szczególnie ALP, jednak wzrost nie jest tak wyraźny jak u psów ( z uwagi na brak izoenzymu fosfatazy uwalnianego pod wpływem glikokortykosteroidów oraz stosunkowo krótki okres półtrwania ALP),

  • hipercholesterolemia (50% przypadków),

  • leukogram stresowy,

  • izo- lub hipostenuryczny mocz.

Badania osi przysadkowo – nadnerczowej

Stosunek kortyzolu do kreatyniny w moczu:

  • polega na zbieraniu przez właściciela przez trzy kolejne dni o tej samej porze próbek moczu;

  • jest to wstępne badanie przesiewowe;

  • prawidłowy wynik testu w znacznym stopniu wyklucza hiperadrenokortycyzm;

  • podwyższony wynik nie obliguje do postawienia diagnozy, lecz wskazuje na konieczność wykonania kolejnych testów.

Test hamowania deksametazonem:

  • polega na dożylnym podaniu odpowiedniej dawki deksametazonu oraz pobraniu próbek krwi w odpowiednich odstępach czasu przed i po podaniu leku, w celu zbadania poziomu kortyzolu;

  • pomaga w rozpoznaniu zespołu Cushinga, czyli pierwotnej nadczynności kory nadnerczy.

Test stymulacji ACTH:

  • polega na dożylnym podaniu syntetycznego ACTH oraz pobraniu próbki krwi godzinę przed i godzinę po podaniu preparatu w celu badania poziomu kortyzolu;

  • pomaga w rozpoznaniu zespołu Cushinga, czyli pierwotnej nadczynności kory nadnerczy.

Poziom endogennego ACTH w osoczu:

  • polega na pobraniu próbki krwi w celu zbadania stężenia ACTH;

  • stosowany do różnicowania choroby Cushinga od zespołu Cushinga (czyli różnicowanie PDH od guzów nadnerczy).

Badania obrazowe

USG:

  • dzięki ultrasonograficznym pomiarom szerokości nadnerczy, możliwe jest stwierdzenie ich jedno- bądź obustronnego przerostu;

  • powiększenie jednostronne sugeruje guzy nadnerczy, zaś przerost obustronny PDH.

TK i MR:

  • tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny mogą pomóc w wykryciu guzów przysadki.

Reasumując, mimo ogromnej dostępności aparatury medycznej oraz testów diagnostycznych, w przypadku nadczynności kory nadnerczy u kotów, postawienie rozpoznania jest trudne. Często zdarzają się wyniki fałszywie ujemne/dodatnie, a względnie charakterystyczne objawy kliniczne pojawiają się w zaawansowanym stadium, dlatego diagnoza opiera się na sumie obrazu klinicznego, badań dodatkowych, wykluczaniu innych chorób oraz doświadczeniu lekarza.

Leczenie i rokowanie

Leczenie hiperadrenokortycyzmu u kotów stwarza wiele problemów. W przypadku PDH nie opracowano jeszcze skutecznego leczenia. Leki stosowane u psów (np. mitotan, ketokonazol, metyrapon), u kotów działają krótkoterminowo, ponadto w Polsce są często niedostępne lub wycofane z obrotu. W przypadku guzów nadnerczy, leczeniem z wyboru jest usunięcie gruczołów, jednak mimo prób farmakologicznego przygotowania do zabiegu wyżej wymienionymi lekami w celu poprawy stanu pacjenta, śmiertelność śród- i pooperacyjna jest nadal wysoka. U kotów z guzami przysadki, można zastosować radioterapię, jednak jej wyniki również nie są zadowalające. Nieleczone zwierzęta umierają z powodu nieprawidłowej czynności układu immunologicznego , sercowo – naczyniowego oraz postępującego wyniszczenia, dlatego w przypadku braku możliwości leczenia lub nieudanych prób, dla ich dobra należy rozważyć eutanazję.

data publikacji artykułu: 2014-08-26

Popularne teraz

Komentarze