Zapalenie trzustki u kota

Pancreatitis - stan zapalny zewnątrzwydzielniczej części trzustki - jest chorobą często występującą i podstępną. Wykazuje ona niespecyficzne, różnorodne objawy, zróżnicowany przebieg i skutki. Przebiega często w ukryciu a zdiagnozowanie jej nie należy do najłatwiejszych.
W 2007 roku opublikowano w Stanach Zjednoczonych wyniki badań, wedle których ponad 65% sekcji zwłok na kotach wykazało (abstrahując od przyczyny zgonu) zmiany na poziomie tkankowym w obrębie trzustki. Ponad 45% tych wyników dotyczyło zwierząt rzekomo zdrowych, u których przed śmiercią nie sklasyfikowano objawów klinicznych choroby. Znakomita większość zmian wskazywała na chroniczną dolegliwość, zaledwie kilkanaście procent dotyczyło ostrego stanu zapalnego.

Taki stan rzeczy sugeruje, że pancreatitis występuje jako dolegliwość towarzysząca wielu innym chorobom narządów wewnętrznych, takim chociażby jak zapalenie jelit, zapalenie kanalików żółciowych, zapalenie wątroby, lipidoza wątrobowa czy cukrzyca. Z tego powodu często pozostaje ona nierozpoznana.

Objawy

U kotów zapalenie trzustki zazwyczaj obejmuje objawy niespecyficzne - apatię, utratę apetytu, chudnięcie, odwodnienie. Charakterystyczne u psów wymioty i ból w nadbrzuszu mogą w przypadku kotów zdarzyć się sporadycznie lub (w przypadku bólu) pozostać nierozpoznane. Może zdarzyć się biegunka, żółtaczka i podwyższona temperatura. Badanie palpacyjne ujawnia również łatwo wyczuwalną masę w górnej części brzucha.

Diagnostyka

Wyniki badań laboratoryjnych kotów z zapaleniem trzustki mogą być normatywne lub obejmować zmiany niespecyficzne, związane z chorobami towarzyszącymi. U niektórych kocich pacjentów odnotowuje się zmiany w obrazie krwi - niedokrwistość bądź leukocytozę (nadmiar białych krwinek).
Niewykluczone jest wystąpienie podwyższonych wartości enzymów wątrobowych, hiperbilirubinemia, brak równowagi elektrolitowej, nadmiar glukozy, niedobór wapnia oraz azotemia (obecność toksycznych związków azotu we krwi).
Do tej pory dość powszechnie stosowano jako badanie z wyboru wskaźnik TLI, ale jego czułość i swoistość dotyczy w wystarczającym stopniu diagnozowania niewydolności trzustki. W przypadku stanu zapalnego tego narządu badanie to nie daje miarodajnych wyników.

Do prawidłowego zdiagnozowania pancreatitis przyczynić się może badanie USG, chorobie tej towarzyszą bowiem zmiany w obrębie jelit i wątroby. Sama powiększona trzustka niekoniecznie świadczy o zaistnieniu stanu zapalnego. Płyn w okolicach narządu, występowanie okołotrzustkowej martwicy tłuszczowej oraz zróżnicowana echogeniczność miąższu trzustki stanowić mogą dodatkowe informacje dla diagnosty. Jak w przypadku wielu niestandardowych schorzeń, trafna diagnoza zależy także od umiejętności i doświadczenia lekarza wykonującego badanie.

Dobre narzędzie diagnostyczne - zwłaszcza u kotów wymiotujących - stanowi w przypadku opisywanej dolegliwości radiografia. Badanie może wykazać zatarcie obrazu przodobrzusza oraz powiększenie narządów, czasami masę w nadbrzuszu. Obraz ten podlega jednak subiektywnej ocenie lekarza weterynarii, nie może stanowić jedynego poparcia dla zdiagnozowania stanu zapalnego trzustki.

Najcelniejsze w diagnostyce stanu zapalnego zewnątrzwydzielniczej części trzustki jest badanie wskaźnika fPLI (analiza immunoreakcyjności kociej lipazy trzustkowej). U kotów w umiarkowanym i ciężkim stanie badanie to cechuje 100% wykrywalność. Przy lekkich stanach chorobowych wynosi ona około 60%. Badanie można także wykonać w celu wykluczenia zapalenia trzustki - tutaj swoistość plasuje się na poziomie 90%. Wysoka czułość i adekwatność testu badającego fPLI sprawia, że można go używać do monitorowania efektów leczenia, co w razie potrzeby pozwoli na wprowadzenie w nim modyfikacji.

Leczenie

Kluczowa dla zwierząt z ostrym przebiegiem zapalenia zewnątrzwydzielinowej części trzustki jest terapia kroplówkami, zapewniająca właściwy poziom "przepłukania" trzustki oraz - przeprowadzana przez około dobę - korygująca stan pacjenta. U zwierząt hospitalizowanych terapia płynami (elektrolity, w razie hipokalcemii - glukonian wapnia) pozwala na czasowe spowolnienie procesu chorobowego, co umożliwia pełniejszą diagnozę zaistniałych zmian.

U pacjentów z hipoalbuminemią (niedobór białek występujących w osoczu, związany z zaburzeniami gospodarki organizmu) stosuje się terapię wspierającą poziom ciśnienia onkotycznego. Także w przypadku zaburzeń krzepnięcia krwi stosowane są adekwatne działania.
Istotnym elementem leczenia jest aplikowanie zwierzęciu środków przeciwbólowych. Chociaż nie wszystkie koty dają wyraz cierpieniu, pancreatitis należy do schorzeń, w których przypadku ból stanowi nieodłączny element przebiegu choroby. Powszechnie stosuje się także podawanie środków przeciwwymiotnych.

U kotów z występującym samodzielnie, przewlekłym zapaleniem trzustki, dobre efekty może przynieść terapia kortytkosteroidami. W przypadku zwierząt, u których zespół chorobowy obejmuje także stany zapalne jelit, wątroby i dróg żółciowych, również nie ma przeciwwskazań do stosowania niewielkich dawek leków sterydowych.

Stosowanie antybiotyków nie zawsze jest uzasadnione - pancreatitis to często proces jałowy, postępujący bez udziału mikroorganizmów. Leki antybiotykowe mogą powodować nudności i wymioty. Wskazaniem do stosowania dedykowanych antybiotyków są powikłania na tle bakteryjnym - sepsa (możliwa w wyniku inwazji patogenów z przewodu jelitowego), zapalenie otrzewnej, zapalenie dróg moczowych i tym podobne infekcje. Także w przypadku ropnego zapalenia wątroby istnieje ryzyko zapalenia trzustki o podobnej genezie, czemu zapobiec może odpowiednio skomponowana terapia antybiotykowa.

Leczenie mające na celu zobojętnienie kwasów żołądkowych stosuje się w przypadku, w którym wysoce prawdopodobne jest pojawienie się w przebiegu choroby wrzodów żołądkowych. Kotom, u których podwyższa się poziom glukozy (cukrzyca), podaje się insulinę. Powszechnie stosuje sie u zwierząt z zapaleniem trzustki suplementację przeciwutleniaczy (wit. C, E, kwasy omega) oraz wit. B 12 - niezbędnej w przypadku równoległego zapalenia jelit.
Ogromne znaczenie dla komfortu życia zwierzęcia z pancreatitis ma odpowiednio skomponowany jadłospis. Diecie kota cierpiącego na zapalenie trzustki poświęcony jest oddzielny artykuł w dziale "Diety lecznicze dla kota" na portalu Vetopedia.

Rokowania

Rokowania silnie związane są ze stanem zaawansowania choroby oraz podjęciem odpowiednich działań leczniczych. Koty z łagodnym i umiarkowanym przebiegiem schorzenia długo mogą normalnie funkcjonować, grożą im jednak napady ostrych objawów chorobowych. Towarzyszące zapaleniu trzustki cukrzyca bądź lipidoza wątrobowa znacznie wpływają na pogorszenie stanu zdrowia pacjenta, co automatycznie zmniejsza jego szanse na przeżycie.