Zatrucie ołowiem

Zatrucie ołowiem

Ołów jest wykorzystywany przez człowieka w najróżniejszych postaciach od tysięcy lat. Mimo iż wiele produktów zawierających ten metal, zostało aktualnie wycofanych z użycia, nadal zdarzają się zatrucia zarówno u ludzi jak i zwierząt.

Dla zwierząt domowych szczególnie niebezpieczne są okresy remontów, podczas których mogą mieć dostęp do farb i innych produktów zawierających ołów. Zatrucie następuje drogą pokarmową i zdecydowanie częściej dochodzi do niego u psów niż u kotów. Koty ze względu na specyficzne nawyki żywieniowe, dużo rzadziej wpadają na pomysł konsumpcji przedmiotu pokrytego starą farbą z dużą zawartością ołowiu, natomiast jako zwierzęta ciekawskie z ochotą potowarzyszą nam w pracach remontowych, a następnie jako zwierzęta czyste, zliżą zeskrobana farbę ze swojej sierści. Poza środkami chemicznymi, źródło zatruć stanowią drobne przedmioty zawierające ołów (np. śrut, ołowiane żołnierzyki) - najchętniej połykają je szczenięta.

ntensywność wchłaniania ołowiu z przewodu pokarmowego, zależy przede wszystkim od jego formy chemicznej (np. sole nieorganiczne wchłaniają się gorzej niż związki organiczne), stanu fizjologicznego zwierzęcia oraz czynników żywieniowych (np. niedobory mineralne w diecie).
Osobniki młode, samice ciężarne i karmiące, a więc zwierzęta które mają duże zapotrzebowanie na wapń, są szczególnie narażone na zatrucie, ponieważ transport ołowiu z przewodu pokarmowego, odbywa się przy udziale systemu transportującego jony wapnia. Ponadto nasilenie wchłaniania ma miejsce przy zwiększonej podaży witaminy D.
Po wchłonięciu do krwi, około 98% ołowiu jest transportowana na powierzchni erytrocytów, a tzw. frakcja osoczowa stanowi niewielki procent całego wchłoniętego pierwiastka. Niestety możliwości czerwonych krwinek są ograniczone i wraz z dalszym wzrostem ilości metalu we krwi, rośnie frakcja osoczowa i to dzięki niej ołów dociera do różnych narządów. Początkowo są to nerki, wątroba, płuca, serce i tarczyca, następnie mięśnie i skóra a po około miesiącu od narażenia, większość ołowiu kumuluje się w kościach, gdzie organizm umieszcza go na miejscu wapnia. Ponadto metal też przenika przez barierę krew - mózg, przez łożysko oraz może być obecny w mleku matki.

bjawy kliniczne zatrucia ołowiem nie są patognomiczne i mogą sugerować wiele innych schorzeń. Dominują objawy ze strony układu pokarmowego, a po przekroczeniu bariery krew-mózg pojawiają się objawy neurologiczne. Wymienione poniżej objawy mogą wystąpić łącznie lecz nie muszą. Objawem który pojawia się prawie zawsze jest uporczywy ból brzucha, który zatruci ołowiem ludzie opisują jako ciągły, bardzo uporczywy, promieniujący w różne strony, połączony z uciskiem.

• silna bolesność jamy brzusznej;
• uporczywe wymioty;
• przewlekła biegunka, czasami na przemian z zaparciami;
• stały lub okresowy, nawracający brak apetytu;
• apatia;
• rozszerzenie przełyku;
• drgawki;
• nadpobudliwość często z nadmierną wokalizacją;
• oczopląs;
• porażenia.

Diagnostyka zatrucia ołowiem jest bardzo trudna, często opiera się na domysłach wysnutych z powiązania informacji z wywiadu, objawów klinicznych oraz badań dodatkowych. Pomocne może być zdjęcie rentgenowskie jamy brzusznej w celu wykrycia ewentualnych ciał obcych, które uwalniają metal. U psów przy zatruciu przewlekłym na zdjęciu rentgenowskim kości długich mogą być widoczne tzw. linie ołowiane. Warto wykonać badanie krwi, zarówno pod kątem rozpoznania zatrucia jak i oceny aktualnego stanu klinicznego zwierzęcia. Poza badaniem morfologicznym oraz biochemicznym krwi, wykonuje się pomiar stężenia ołowiu we krwi, pomiar stężenia ALAD (hamowanie aktywności tego enzymu występuje już przy niewielkim narażeniu zwierzęcia na ołów) oraz EPP (to protoporfinryna, która kumuluje się w erytrocytach podczas zatrucia). Niestety żaden z tych testów nie daje nam 100% pewności - wyniki często są charakterystyczne w zatruciach ostrych, a w stanach przewlekłych nie odbiegają od normy.

W terapii zatruć ołowiem należy pamiętać o odnalezieniu źródła zatrucia, aby ograniczyć dalsze narażenie organizmu na ten związek. W leczeniu farmakologicznym stosuje się środki chelatujące jony metalu, ograniczające dalsze wchłanianie z przewodu pokarmowego oraz terapię objawową. Czasami konieczny jest zabieg w celu usunięcia ołowianego przedmiotu zalegającego w przewodzie pokarmowym.