Przełyk olbrzymi

Przełyk olbrzymi

Przełyk olbrzymi (megaesophagus) to rozszerzenie przełyku wraz z upośledzeniem lub brakiem jego motoryki, co prowadzi do zalegania w nim pokarmu i poszerzenia światła narządu. Ze względu na etiologię wyróżnia się wrodzony oraz wtórny, czyli nabyty przełyk olbrzymi, zaś ze względu na miejsce rozszerzenia: odcinkowy przełyk olbrzymi (część szyjna lub piersiowa narządu) lub całkowity, czyli dotyczący całego narządu. Psy chorują dużo częściej niż koty.

Wrodzony przełyk olbrzymi

Wrodzony przełyk olbrzymi (megaesophagus congenitalis) dotyczy młodych zwierząt, a objawy pojawiają się najczęściej w momencie przejścia szczeniąt na pokarm stały. Mogą chorować wszystkie zwierzęta z miotu lub tylko pojedyncze osobniki. Przypuszcza się, że jest to choroba dziedziczna, a jej prawdopodobną przyczyną jest opóźnione dojrzewanie unerwienia przełyku.

Rasy predysponowane:

• sznaucer miniaturowy,


• dog niemiecki,


• dalmatyńczyk,


• owczarek niemiecki,


• foksterier,


• seter irlandzki,


• nowofunland,


• shar pei,


• koty syjamskie oraz ich mieszańce.

Nabyty przełyk olbrzymi

Nabyty przełyk olbrzymi może zdarzyć się u zwierząt w każdym wieku, jednak podwyższone ryzyko występuje u starszych psów dużych ras. W przebiegu choroby zostają uszkodzone nerwy unerwiające mięśniówkę przełyku, co prowadzi do zwiotczenia i zaniku tych mięśni, a w konsekwencji do rozszerzenia narządu.

Rasy predysponowane:

• owczarek niemiecki,


• seter irlandzki,


• golden retriever,


• springer spaniel,


• kot abisyński,


• kot somalijski,


• kot syjamski.

• choroby mięśni (nużliwość, zapalenie skórno – mięśniowe u owczarków collie i owczarków szetlandzkich);


• choroby nerwów (uszkodzenie nerwu błędnego);


• choroby endokrynologiczne (niedoczynność tarczycy, zespół Cushinga, karłowatość przysadkowa);


• choroby przełyku (ciężkie zapalenie, ciała obce, zwężenie, przepuklina, refluks żołądkowo – przełykowy);


• zatrucia (jad kiełbasiany, ołów, tal, jad węży, leki);


• choroby zakaźne i pasożytnicze (nosówka, tężec, Trypanosoma cruzi);


• układowy toczeń rumieniowaty;


• nowotwory (grasiczak, rak tarczycy, guzy serca i płuc);


• nieprawidłowo przebiegające naczynia krwionośne (np. przetrwały łuk aorty);


• choroby żołądka (rozszerzenie i skręt, zwężenie odźwiernika);


• silnie powiększone węzły chłonne lub ropnie uciskające na przełyk.

Objawy kliniczne

• ulewanie (które należy odróżnić od wymiotów) natychmiast lub kilka godzin po posiłku,


• utrata masy ciała,


• apetyt normalny, „wilczy” lub brak apetytu,


• ślinotok,


• nieprzyjemny zapach z jamy ustnej,


• utrudnione lub bolesne połykanie,


• odbijanie gazów,


• ropny wypływ z nosa,


• spadek aktywności ruchowej,


• duszność,


• kaszel.

Rozpoznanie

Dokładny wywiad z właścicielem pozwoli między innymi odróżnić lekarzowi ulewanie pokarmu od wymiotów, co jest niezwykle istotne przy podejrzeniu przełyku olbrzymiego. Badanie kliniczne oraz testy laboratoryjne są bardzo pomocne w poszukiwaniu choroby podstawowej, np. zaburzeń hormonalnych. Spośród badań obrazowych najwyższą czułością i specyficznością charakteryzuje się badanie radiologiczne przeglądowe i kontrastowe. Pomocna jest również ezofagoskopia, elektromiografia oraz pomiar przewodnictwa nerwowego.

Leczenie

W przypadku wrodzonego oraz idiopatycznego przełyku olbrzymiego, stosuje się leczenie objawowe, np. leki prokinetyczne. Wykazują one większą skuteczność u kotów co jest związane z różnicami w budowie mięśniówki przełyku u tych dwóch gatunków zwierząt. Ponadto bardzo istotny jest rodzaj i konsystencja przyjmowanego pokarmu oraz sposób karmienia. Rodzaj podawanego pokarmu ustala się metodą prób i błędów, gdyż część zwierząt lepiej toleruje pokarmy płynne, inne z kolei półpłynne lub stałe. Zwierzęta powinno karmić się wysokoenergetyczną, łatwostrawną karmą, często, małymi porcjami, a miska powinna być ustawiona na podwyższeniu, tak aby zwierzę musiało jeść w pozycji siedzącej lub stojącej na tylnych kończynach. Przez pewien czas, można zastosować żywienie sondą dożołądkową. W przypadku wtórnego przełyku olbrzymiego o znanej przyczynie, poza powyższymi zaleceniami dotyczącymi sposobu żywienia, najważniejsze jest leczenie choroby predysponującej.

Rokowanie

Zależy od możliwości rozpoznania przyczyn przełyku olbrzymiego, ich leczenia oraz ewentualnych powikłań. W przypadku wrodzonego schorzenia powrót prawidłowej czynności przełyku może wystąpić po uzyskaniu dojrzałości, jednak rokowanie jest ostrożne.
Do najczęstszych powikłań należy zachłystowe zapalenie płuc i to ono jest główną przyczyna śmierci. Jeżeli pomimo wysiłków leczniczych występuje ulewanie i/lub aspiracja pokarmów dla dobra zwierzęcia należy rozważyć eutanazję.