Żmije i węże w Polsce, co zrobić gdy je spotkasz?

Gatunki węży w Polsce

Polska nie jest rajem dla węży wielkich i skrajnie niebezpiecznych, co jest dużym plusem. Klimat umiarkowany nie jest uwielbiany przez dorodne gatunki, lecz jak już wspomnieliśmy istnieje kilka gatunków znajdujących się w polskich lasach. Jest ich dokładnie pięć, czyli:

• wąż Eskulapa,
  
• zaskroniec zwyczajny,
  
• zaskroniec rybołów
  
• gniewosz plamisty
  
• żmija zygzakowata.
  

Wąż Eskulapa w Polsce

Aby poczuć się pewniej podczas wycieczki po lesie warto wiedzieć, czym charakteryzują się poszczególne, wymienione gatunki. Dzięki temu łatwiej będzie opanować niepokój.
Wąż Eskulapa jest wężem niejadowitym, występującym praktycznie na całym obszarze Europy Środkowej. Nie jest wężem małych rozmiarów, tj. nie jest krótki, ponieważ jego długość może osiągnąć nawet 2 metry. Typowym ubarwieniem jest kolor zielono-brązowy z jaśniejszym brzuchem. Na ciele węża Eskulapa można dostrzec niewielkie plamki. Do ulubionych przysmaków węża należą drobne ssaki (myszy), jaszczurki, niewielkie ptaki lub pisklęta, a także jaja. W sposób typowy dla wielu węży dusi ofiary owijając się wokół nich, po czym połyka i wolno trawi. Można go spotkać przed wszystkim w Bieszczadach. Żyje tam w urwiskach, dolinach, polanach, na których może znaleźć liściaste kryjówki. Choć jest jednym z bardziej znanych węży w Polsce, ilość osobników szacuje się na około 100.

Zaskroniec zwyczajny w Polsce

Jest najbardziej znanym wężem w Polsce, znanym nawet laikom w dziedzinie przyrody. Poza Polską można znaleźć go także w innych częściach Europy, nie licząc państw skandynawskich. Samiec zaskrońca zwyczajnego osiąga około 1 metra, natomiast samica 1,5 metra. Zaskrońce tego gatunku nie są jadowite, a ich głównym pożywieniem są drobne gryzonie, płazy, ryby. W przeciwieństwie do węża Eskulapa nie dusi ofiar, lecz połyka je od razu. Można go znaleźć w obszarach wilgotnych, bagnistych, w lasach z podmokłym runem, w pobliżu rzek oraz jezior. Jest wężem, który umie nie tylko pływać, ale i nurkować. Zaobserwowano, że mogą czasami zawędrować do domów lub ogródków i tam wygrzewać się na słońcu, lecz unikają ludzi.

Zaskroniec rybołów w Polsce

Jest to wąż, który praktycznie w Polsce nie występuję. Zdarza się sporadycznie, dlatego jest pod ochroną. Jest niejadowity i podobnie, jak jego zwyczajny krewny lubi bliskość zbiorników wodnych, w których przebywa przez większość dnia. Jego ubarwienie jest brązowe, szare albo zielone z niewielkimi żółtymi plamkami na grzbiecie. Maksymalnie osiąga długość 1,5 metra.

Gniewosz plamisty w Polsce

Stanowi gatunek objęty w Polsce ścisłą ochroną. Nie jest jadowity i człowiek nie ma czego się obawiać z jego strony. Nie jest wielki, osiąga maksymalnie 1 metr długości. Samice są szare, natomiast samce- brązowe. Można je rozpoznać po plamie na karku, która czasami przypomina serce. Na grzbiecie gniewosza znajdują się linie połączone zygzakami, przez co bywa mylony ze żmiją zygzakowatą.

Żmija zygzakowata w Polsce

Żmija zygzakowata ma złą sławę, ponieważ jest jedynym gatunkiem węża w Polsce, który jest jadowity. Nie oznacza to jednak, że gryzą ludzi ilekroć ich spotkają. Zdarza się to przede wszystkim, kiedy są przestraszone. Przy tym fakt ugryzienia nie jest równoznaczny z wpuszczeniem jadu do organizmu. Gdy jednak jest ono połączone z ugryzieniem, wówczas do ciała dostają się toksyny, które mogą spowodować różnorodne objawy zdrowotne. Głównymi objawami zatrucia jadem żmii są: martwica tkanek, zmiana rytmu serca czy mniejsza krzepliwość krwi. Niezależnie od siły objawów konieczne jest podanie ukąszonej osobie odpowiedniego leku, tj. antytoksyny jadu żmii. Objawy stopniowo zaczną znikać. W przeciwieństwie do innych jadowitych węży ukąszenie żmii bardzo rzadko jest śmiertelne, lecz nie można go lekceważyć.

Żmija może mieć ponad metr długości i posiada podłużny zygzak na grzbiecie, co czyni ją bardzo charakterystyczną, choć nie zawsze zygzak jest dobrze widoczny. Miejscem szczególnie lubianym przez żmije są podmokłe łąki oraz obrzeża lasów. W Polsce występuje stosunkowo licznie, lecz podlega częściowej ochronie.

Spotkanie ze żmiją zygzakowatą

Wędrując po lesie może dojść do spotkania ze żmiją zygzakowatą. Zdarza się to przede wszystkim w miejscach mało uczęszczanych, ale może pojawić się także przy szlaku, zachęcona atrakcyjnym miejscem do wygrzewania się. Do spotkania może dojść także przypadkiem, kiedy podczas wycieczki wędruje się pomiędzy gęstą trawą. Profesjonalni przewodnicy górskich wycieczek polecają zaopatrzyć się w kij, którym można odganiać trawę. Pozwala to uniknąć ukąszenia, bowiem nagle nadepnięta żmija potraktuje to jako atak i prawdopodobnie ugryzie.
Jeśli do tego dojdzie potrzebna jest odpowiednia pomoc oraz lek, ale nim dojdzie do jego podania trzeba skorzystać z pierwszej pomocy.

Przede wszystkim nie powinno się uciskać miejsca ukąszenia oraz wysysać jadu. Ugryziony obszar trzeba zabezpieczyć bandażem albo innym kawałkiem materiału i wezwać pomoc.

Z pewnością widząc żmiję wygrzewającą się na słońcu tuż przy szlaku nie należy do niej podchodzić, oglądać ani prowokować lub szturchać. To nie tylko nieodpowiednie zachowanie, ale prowokując zwierzę do ataku, ugryzienie staję się jego konsekwencją oraz samoobroną żmii.

Wzmożona aktywność żmij

Żmija zygzakowata nie pojawia się sporadycznie na drodze człowieka. Z roku na rok notuje się jej zwiększoną widoczność w ciepłych okresach roku. Wynika to przede wszystkim z poprawy stanu środowiska, większej ilości nieużytków, które porastając trawą, stają się doskonałym schronieniem dla żmij. Mogą się tam chronić przed ludźmi oraz myszołowami, które na nie polują. Jednak taka sytuacja sprawia, że coraz częściej bywają widywane, dlatego należy zachować ostrożność i je omijać.