2022-04-02 18:32

Wektorowa rola kleszczy atakujących psy

Znajomość gatunku kleszcza żerującego na naszym zwierzęciu może być niezwykle pomocna przy postawieniu prawidłowej diagnozy choroby odkleszczowej. W Polsce najbardziej powszechnymi gatunkami tego pasożyta są kleszcz pospolity i kleszcz łąkowy. Warto poznać zasięg i sezonowość ich występowania w celu dobrania odpowiednich metod prewencyjnych i czasu ich zastosowania.

Kleszcze w Polsce

Na terenie Polski występuje 19 gatunków kleszczy. Na psach może pasożytować pięć z nich. W całej Europie najpowszechniejsze są jednak dwa gatunki, które stanowią zagrożenie dla zwierząt domowych i gospodarskich - kleszcz pospolity i kleszcz łąkowy. Umiejętność identyfikowania gatunków kleszczy może ułatwić prawidłową diagnozę choroby, którą zostało dotknięte zwierzę. Każdy z omawianych gatunków pasożyta charakteryzuje się własnym zasięgiem występowania oraz wzmożoną aktywnością o określonej porze roku. Znajomość tych cech ułatwia rozpoznanie gatunku oraz wykluczenie pasożytów, które o danej porze i w określonym miejscu nie występują. W większości przypadków określenie gatunku kleszcza wymaga dużego doświadczenia oraz zastosowania odpowiedniego klucza do identyfikacji przy użyciu binokularu.

Kleszcz pospolity

Kleszcz pospolity występuje na terenie całej Polski. Stanowi zagrożenie dla ludzi i zwierząt, ponieważ przenosi takie choroby jak borelioza, kleszczowe zapalnie mózgu (KZM), babeszjoza i anaplazmoza. Pasożyt ten może żerować w każdym stadium rozwoju. Jego żywicielami może być większość zwierząt występujących na danym obszarze, ponad 300 gatunków ssaków, gadów i ptaków. Kleszcz pospolity występuje w lasach liściastych i mieszanych. Larwy ukryte są w ściółce leśnej, atakują gryzonie i małe zwierzęta. Nimfy i dojrzałe osobniki żerują przyczepione do roślinności na wysokości ok. 100-150 cm. kleszcze pospolite możemy spotkać również w mieście. Dzieje się tak, ponieważ ich żywiciele przenoszą je na tereny, w których sami żyją. Niezbędnym warunkiem do życia pasożyta jest wysoka wilgotność środowiska w jakim występuje. Warunkuje ona sezonowość występowania kleszcza pospolitego, którego największa aktywność przypada na późną wiosnę oraz przełom lata i jesieni. W tych okresach zauważa się również wzmożoną zachorowalność ludzi na boreliozę i KZM.

Kleszcz łąkowy

Kleszcz łąkowy występuje we wschodniej i zachodniej części Polski, jednak od wielu lat obserwuje się gwałtowne rozprzestrzenianie populacji tego pasożyta. Obecnie dociera on już do centralnej części kraju. Wpływ na to mają głównie ocieplenie klimatu, zmiany środowiskowe i zwiększenie populacji zwierząt będących żywicielami kleszcza. Pasożyty te są nosicielami najgroźniejszej choroby zakaźnej psów, czyli babeszjozy oraz kleszczowego zapalenia mózgu. Larwy i nimfy kleszcza łąkowego spotkać można głównie w norach ich żywicieli. Osobniki dorosłe żerują na otwartych przestrzeniach, przyczepione do traw, krzewów lub bylin na wysokości 80-130 cm. Preferują środowisko wilgotne, tereny nadrzeczne, obrzeża lasów w pobliżu terenów otwartych. Szczyty aktywności żerowania kleszcza łąkowego przypadają na wiosnę i jesień, w tym okresie wzrasta też zachorowalność psów na babeszjozę. Jednak w okresie lekkich zim, gdy temperatura powietrza nie spada poniżej 0°C oraz po odwilżach również obserwuje się obecność kleszcza w środowisku. Dlatego psy żyjące na terenach objętych zasięgiem kleszcza łąkowego powinny być poddane działaniom profilaktycznym również w tym czasie.

Żerowanie kleszczy

kleszcze stanowią ogromne zagrożenie epidemiologiczne i epizootiologiczne. Pajęczaki te przenoszą choroby wynikające z zakażenia bakteriami, wirusami i pierwotniakami. Samo wkłucie się kleszcza nie jest bolesne. Ślina pasożyta zawiera substancje o działaniu przeciwbólowym, przeciwświądowym, rozszerzającym naczynia krwionośne. Może jednak powodować stany zapalne skóry, reakcje alergiczne oraz umożliwić wniknięcie do organizmu drobnoustrojów. Zakażenie żywiciela przenoszoną przez kleszcza chorobą możliwe jest dopiero po pewnym czasie od rozpoczęcia żerowania. W pierwszej kolejności przekazywane są wirusy, dzieje się tak już w ciągu kilku godzin od wkłucia kleszcza. Bakterie przekazywane mogą być pod koniec pierwszej doby żerowania. Najpóźniej dochodzi do przekazania pierwotniaków, następuje ono po ok. 48 godzinach.

Jak i po co odróżniać kleszcze

Rozpoznanie gatunku kleszcza, jego stadium rozwojowego i płci jest dość skomplikowane. Jednak w przypadku dorosłych osobników kleszcza pospolitego i łąkowego możliwe jest ich rozróżnienie nawet przez niedoświadczone osoby. Mocno opite samice tych gatunków posiadają widoczne gołym okiem tarczki. Samice kleszcza pospolitego mają je jednolicie rdzawe, natomiast kleszcze łąkowe posiadają charakterystyczny wzór. Różnice pomiędzy wyglądem samców tych pasożytów nie są już tak oczywiste. Przede wszystkim samce opite krwią nieznacznie zwiększają swoją wielkość w porównaniu z głodnymi osobnikami. U samców kleszcza łąkowego zauważalne jest uwypuklenie strony grzbietowej oraz zmiana zabarwienia strony brzusznej na kremową z powodu rozpoczęcia procesu spermatogenezy. Rozpoznanie stadiów młodocianych nie jest możliwe bez użycia klucza do określania gatunków i binokularu.

Znajomość gatunku kleszcza, który żerował na naszym zwierzęciu może odegrać kluczową rolę w postawieniu prawidłowej diagnozy choroby odkleszczowej przez lekarza weterynarii. Wiedza na temat obszaru i sezonowości występowania danego gatunku pajęczaka umożliwia podjęcie możliwie najskuteczniejszych metod prewencyjnych poprzez zastosowanie środków, które ochronią nasze zwierzęta.

data publikacji artykułu: 2019-01-06

Popularne teraz

Komentarze