Problemy związane z uzębieniem gryzoni

Stale wydłużające się siekacze mogą stanowić dla każdego gryzonia niebezpieczeństwo, jeżeli nie ma on możności systematycznego ich ścierania. Dlatego hodowca, aby nie dopuścić u naszych małych pupili do wzrostu zębów ponad miarę, powinien dostarczać im nie tylko odpowiednich, ale i bezpiecznych materiałów do gryzienia. Wiele problemów związanych z uzębieniem małych gryzoni trzymanych w domu wynika z nieświadomie popełnianych przez ich opiekunów błędów związanych ze sposobem utrzymania i żywienia.

Problemy związane z uzębieniem gryzoni

Stale wydłużające się siekacze mogą stanowić dla każdego gryzonia niebezpieczeństwo, jeżeli nie ma on możności systematycznego ich ścierania. Dlatego hodowca, aby nie dopuścić u naszych małych pupili do wzrostu zębów ponad miarę, powinien dostarczać im nie tylko odpowiednich, ale i bezpiecznych materiałów do gryzienia. Wiele problemów związanych z uzębieniem małych gryzoni trzymanych w domu wynika z nieświadomie popełnianych przez ich opiekunów błędów związanych ze sposobem utrzymania i żywienia.

Badanie jamy ustnej

Zęby gryzoni powinny być regularnie kontrolowane pod kątem równości ścierania się. Ponieważ gryzonie domowe mają niewielkie rozmiary, małą i wąską jamę ustną, to bardzo trudno jest hodowcy dokładnie ocenić stan ich uzębienia, zwłaszcza zębów policzkowych. Z oceną siekaczy nie ma zazwyczaj problemu, gdyż są one dobrze widoczne. Natomiast zęby policzkowe powinien zbadać lekarz weterynarii; jeżeli trzeba to nawet w znieczuleniu ogólnym. W niektórych przypadkach bowiem, aby dokładnie obejrzeć zęby trzonowe i przedtrzonowe konieczne jest wykonanie badania radiologicznego. Warto pamiętać, że jakiekolwiek zmiany w wyglądzie siekaczy wskazują na możliwość nieprawidłowego wzrostu zębów policzkowych. Natomiast zmiana zabarwienia zębów na przykład na białą u szynszyli może być objawem choroby niedoborowej.

Problemy stomatologiczne

Najczęściej spotykanymi zaburzeniami związanymi z uzębieniem gryzoni są wady zgryzu (wrodzone lub nabyte) i złamanie zęba lub zębów przednich wskutek urazu. Ich następstwa to przede wszystkim przerost siekaczy, powstawanie ostróg na krawędziach zębów policzkowych oraz zębiaków (odontoma) siekaczy.

Nieprawidłowy zgryz

Może być wadą dziedziczną, ale częściej jest nabyty. W jego rozwoju bardzo dużą rolę odgrywają nie tylko składniki pokarmowe i stan jamy ustnej, ale przede wszystkim urazy. Nieleczone zaburzenia siekaczy mogą prowadzić do wad zgryzu zębów policzkowych. I na odwrót, zaburzenia zębów policzkowych mogą prowadzić do wad zgryzu siekaczy.
Wady zgryzu siekaczy u gryzoni zazwyczaj są rezultatem złamań (najczęściej na skutek upadku z dużej wysokości), niewłaściwej diety lub nadmiernego gryzienia prętów klatki. U najmniejszych gryzoni (mysz, chomik, gerbil) oraz świnki morskiej dolne siekacze częściej niż górne ulegają złamaniu lub wypadają, ponieważ mają większą ruchomość niż u większych gryzoni takich jak szynszyla czy koszatniczka.
Przy wadach zgryzu zęby ścierają się nierówno. Dochodzi do nadmiernego wzrostu siekaczy, które zaczynają rosnąć krzywo kierując się albo na zewnątrz albo w kierunku jamy ustnej. Natomiast na dolnych zębach policzkowych w wyniku wad zgryzu mogą pojawić się ostre krawędzie (ostrogi), które nierzadko rosną w kierunku języka, przeszkadzają w rozdrabnianiu pokarmu i mogą powodować skaleczenia języka lub policzków. Ostrogi często spotykane są u świnki morskiej i szynszyli. Ponadto u gryzoni, u których zęby policzkowe rosną całe życie (np. szynszyla) korzenie zębów górnych mogą wrastać w kierunku oczodołu, a korzenie zębów dolnych mogą wrastać w żuchwę. U pieska preriowego wada zgryzu jest najczęściej spowodowana gryzieniem prętów klatki, w wyniku czego dochodzi do złamań i tworzenia się zębiaków (odontoma). Zębiaki mogą powodować niedrożność jamy nosowej i bardzo silnie ograniczyć przepływ powietrza.

Złamanie zęba

W wyniku upadku lub gryzienia nieodpowiednich przedmiotów (np. pręty klatki) lub twardego pożywienia może dojść do złamania siekaczy. Zęby łamią się łatwiej, gdy dieta jest uboga w wapń. Trzeba je jak najszybciej równo przyciąć i ewentualnie spiłować, żeby nie doszło do pojawienia się nieprawidłowego zgryzu spowodowanego nierównym ścieraniem sie odrastających zębów oraz wystąpienia jego możliwych następstw.

Przerośnięte siekacze

Spotykane są u wszystkich gryzoni. Najczęściej to skutek nie leczonych wad zgryzu lub złamania zęba czy zębów. Jeżeli siekacze rosną w kierunku jamy ustnej to mogą wbić się w podniebienie.

Próchnica

Spotykana u szczurów i chomików karmionych dietą o wysokiej zawartości cukru (ciastka) oraz u wiewiórek karmionych dietą z dużą ilością węglowodanów i o wysokiej kwasowości.

Pamiętajmy, że zwierzęta wykazujące wady zgryzu nie powinny być rozmnażane.

Objawy kliniczne

U większości gryzoni wczesnemu stadium wad zgryzu siekaczy nie towarzyszą wyraźne objawy kliniczne. Można jednak zauważyć niewielkie trudności w pobieraniu pokarmu. Wraz z nasilaniem się problemu, zwierzęta zaczynają coraz częściej wybierać i zjadać tylko miękki pokarm, co powoduje dalszy przyrost na długość siekaczy, które nie są ścierane.
W przypadku zaburzeń dotyczących zębów policzkowych początkowo może pojawić się częściowa utrata apetytu, a w miarę nasilania problemu zwierzęta mogą przestać przyjmować jakikolwiek pokarm. Mniejsze pobieranie pokarmu powoduje chudnięcie. Zmienia się wygląd i objętość odchodów. Chore zwierzątko może także przejawiać nadmierne pragnienie. Gdy ostre krawędzie przedtrzonowców lub trzonowców zaczynają uwierać lub kaleczyć język czy policzek pojawia się ślinienie. Żucie pokarmu staje się utrudnione, a w trakcie próby jedzenia słychać zgrzytanie i trzeszczenie. Szczególnie u świnek morskich i szynszyli, ze względu na ułożenie płaszczyzny zgryzu zębów policzkowych pod pewnym kątem, istnieją predylekcje do nadmiernego wzrostu tych zębów (szczególnie dolnych zębów przedtrzonowych), powodującego ucisk na język.
U szynszyli pierwszym objawem świadczącym o nieprawidłowym zgryzie może być kichanie lub wypływ z worków spojówkowych związane z wrastaniem w oczodół korzeni górnych zębów. Może też być zauważalna twarda wypukłość na żuchwie spowodowana wrastaniem korzeni zębów dolnych. U chomika dość szybko widać utratę masy ciała, brak łaknienia, ślinotok, obrzęk żuchwy, a u pieska preriowego pierwsze objawy obecności zębiaków zaczynają się od posmutnienia i pojawienia się odgłosu (szmeru) podczas wdychania powietrza. Kolejno zauważalny jest u niego brak apetytu, a następnie ciężka duszność prowadząca do oddychania przez jamę ustną.

Leczenie

Nieleczone wady zgryzu zwykle prowadzą do śmierci zwierzęcia spowodowanej najczęściej niemożnością przyjmowania pokarmu. Siekacze wyrastają tak, że uniemożliwiają zamkniecie pyszczka.
W większości przypadków wada zgryzu może być zlikwidowana po odpowiednim skorygowaniu zębów. Jeżeli zęby (zarówno siekacze jak i ostrogi na zębach policzkowych) wymagają przycięcia przez lekarza to po ich korekcji należy zachęcać zwierzę do gryzienia twardego pokarmu i ścierania zębów, żeby problem nie nawrócił. Czasami konieczna jest również całkowita zmiana diety.
W niektórych przypadkach zabiegi korygujące długość zębów należy powtarzać okresowo, choć zdarza się, że zabiegi te nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Czasami wada zgryzu siekaczy wymaga usunięcia zębów, ale małe gryzonie mogą całkiem dobrze funkcjonować bez nich.
Ze względu na niezwykłe trudności w wykrywaniu wczesnych objawów choroby zębów trzonowych u najmniejszych gryzoni (chomik, gerbil, myszoskoczka, mysz i szczur) zwierzęta te często trafiają do lekarza z obrzękami szczeki lub żuchwy, których przyczyną są ropnie. Niekiedy może dochodzić do zaatakowania gałki ocznej. Konieczne jest wtedy chirurgiczne opracowanie rany, ale ekstrakcja (usunięcie) zębów trzonowych może być bardzo trudna lub wręcz niemożliwa, co prowadzi do nawrotów ropni. W takim przypadku wskazana jest terapia antybiotykowa, która może skutecznie zlikwidować zakażenie. U pieska preriowego w przypadku obecności zębiaków zabieg chirurgiczny (ekstrakcja siekaczy lub nacięcie nosa) umożliwiają przywrócenie przepływu powietrza.

data publikacji artykułu: 2012-02-16

Popularne teraz

Komentarze