Wrzody żołądka u koni

Wrzody żołądka u konia

Choroba wrzodowa żołądka zmniejsza komfort życia konia, pośrednio przyczynia się do zagrożenia życia, a także zmniejsza przydatność do sportu. Jeżeli zostanie rozpoznana w miarę wcześnie, dobrze się leczy. Wówczas szybko widać wyraźną poprawę w samopoczuciu konia po wyzdrowieniu.


Częstotliwość występowania wrzodów wynosi u źrebiąt od 25% do 50%, a u koni dorosłych od 60% do nawet 90%. Warto więc zapoznać się z przyczynami i postępowaniu w takich sytuacjach.

Przyczyny

Dzisiejszy sposób utrzymywania koni zaburza naturalny rytm życia. Większą cześć czasu spędzają stojąc w stajni, jedzenie jest ograniczone do kilku (często dwóch lub trzech) posiłków. Nie wszystkie mają dostęp do zielonych pastwisk. Pasze treściwe są przetwarzane (musli, granulaty) co skraca czas ich pobierania. Konie często dostają również za mało siana.


Dodatkowym czynnikiem jest sposób ich użytkowania. Najbardziej narażone są konie wyścigowe, aż 90% z nich ma zmiany w obrębie błony śluzowej żołądka, następnie sportowe ok. 60 %. Do grupy sportowej należą również konie biorące udział w meczach polo. Specyfika tego sportu powoduje, że są one głodzone przed meczem i poddawane dużemu wysiłkowi. Mniej zagrożone są konie rekreacyjne, a najmniej hodowlane, które dużo czasu spędzają na pastwisku. Od kilku lat obserwuje się nasilenie tego problemu również u źrebiąt


Produkcja kwaśnego soku żołądkowego u konia odbywa się cały czas, w przeciwieństwie do zwierząt mięsożernych, u których sok żołądkowy jest wydzielany tylko podczas jedzenia. W wyniku spożywania posiłku przez konia, ślina i pokarm neutralizują pH żołądka. Kiedy koń przestaje jeść, pH treści żołądkowej natychmiast spada do niskich wartości (ok. 2) i utrzymuje się na takim poziomie do następnego karmienia. Należy dodać, że ilość produkowanego soku żołądkowego w ciągu doby u konia wynosi ok. 1,5 litra, a jego wartość pH waha się w granicach 1,5 – 7,0.


W części bezgruczołowej żołądka, owrzo­dzenia powstają w wyniku zwiększonej lub przedłużonej ekspozycji błony śluzowej na kwaśny sok żołądkowy lub pepsynę. Sytu­acja taka może zajść w przypadku niepra­widłowego sposobu żywienia (zbyt długie odstępy w karmieniu, głodówka) albo na skutek zwolnienia motoryki żołądka, np. w czasie wysiłku podczas napinania mięśni brzucha. Wówczas już podczas ruszenia kłusem, żołądek zostaje ściśnięty, a treść pokarmowa z sokiem żołądkowym dostaje się do części bezgruczołowej żołądka.


W części gruczołowej częstszą przyczyną owrzodzeń, jest spadek produkcji śluzu żołądkowego i dwuwęgla­nów, np. na skutek zaburzeń w ukrwieniu ściany żołądka. Taki stan może mieć miejsce w przypadku bolesnych procesów chorobowych (kulawizn, urazów tkanek miękkich, zabiegów operacyjnych itd.) lub mechanicznych zaburzeń w ukrwie­niu żołądka, np. w czasie intensywnej produk­cji prostaglandyny (np. przez podawanie środków przeciwzapalnych). Prowadzi to do owrzodzeń błony śluzowej.


Kolejnym czynnikiem jest stres. Z jednej strony powoduje on napinanie mięśni brzucha, a z drugiej zaburzenia w krążeniu krwi w błonie śluzowej części gruczołowej żołądka. Osłabia to jej zdolności ochronne. Należy pamiętać, że stres to nie tylko zawody, transport, to również intensywne leczenie, choroba, czy pobyt w szpitalu. Leki przeciwzapalne ,także osłabiają ochronę części gruczołowej przed działaniem soku żołądkowego.


Osobnym zagadnieniem jest powstawanie wrzodów żołądka u źrebiąt. W żołądku źrebięcia po urodzeniu zachodzą procesy prowadzące do dojrzewania błony śluzowej. Prawdopodobnie, u wszystkich źrebiąt przejściowo pojawiają się wrzody w błonie śluzowej żołądka. U większości proces przebiega bezobjawowo i wrzody goją się same. U pewnych jednostek pojawiają się objawy kliniczne, czasami jest to spowodowane przebyciem innej choroby, stresu związanego z zabiegami weterynaryjnymi, odłączeniem od matki, zmianą stajni itp. Zaawansowana, nieleczona choroba wrzodowa u źrebiąt, może doprowadzić do nieodwracalnych zmian w żołądku, a nawet do perforacji jego ściany i śmierci konia.

Objawy

Objawy kliniczne u źrebiąt:

• słaba kondycja
• matowy włos
• podwyższona temperatura
• biegunka
• częste leżenie na grzbiecie
• nadmierne ślinienie, zgrzytanie zębami

• apatia
• utrata masy ciała
• słaba kondycja, gorsze osiągnięcia sportowe
• biegunka lub zaparcia
• częste kolki, zwłaszcza po karmieniu
• odbijanie gazów
• zmniejszony lub wybredny apetyt

Rozpoznawanie

Z powodu często bezobjawowego przebiegu choroby lub ich małego nasilenia, jedynym sposobem, aby potwierdzić bądź wykluczyć chorobę jest badanie endoskopowe żołądka, inaczej nazywane gastroskopią. Do badan koń musi być odpowiednio przegłodzony. Gastroskopia jest wykonywana na koniu stojącym w lekkim znieczuleniu. Trzymetrowy endoskop wprowadza się przez nos do żołądka. Po wypełnieniu jego powietrzem, dokładnie ogląda się błonę śluzową. Najpierw części bezgruczołowej, a następnie okolicę odźwiernika. Badanie trwa około 20 – 30 minut. Gastroskopia wykonywana jest tylko w specjalistycznych ośrodkach, dysponujących odpowiednim sprzętem. Dopiero po stwierdzeniu zaawansowania stopnia choroby, można podjąć odpowiednie leczenie. Na czas leczenia koń musi być odstawiony od pracy.

Leczenie

Ze względu na fakt, że wrzody żołąd­ka u koni są diagnozowane od niedaw­na, dotychczasowa terapia opierała się na doświadczeniach medycyny ludz­kiej. Dopiero w ostatnich latach opracowano specjalne preparaty dla koni.Obecnie jedynym środkiem do profilaktyki leczenia wrzodów żołądka dostępnym na rynku w Europie, jest dodatek do paszy o nazwie Pronutrin (Bo­ehringer Ingelheim).


Pronutrin zawiera zespół naturalnych pektyn oraz kompleks lecytyna-glicerol. Substancje te stabilizują hydrofobową warstwę błony śluzowej żołądka oraz uniemożliwiają nadmierny wzrost kwa­sowości treści żołądkowej, poprzez zwięk­szenie pojemności buforowej. Dzięki temu osiągany jest podwójny efekt ochronny na błonę śluzową żołądka. W większości przypadków leczenie przy użyciu specjalnych preparatów jest nieuniknione.

Zapobieganie

Należy pamiętać, że zawsze trzeba zwrócić uwagę na czynniki towa­rzyszące, które mogą poprawić stan zdrowia pacjenta. Należą do nich prawidłowe żywienie, małe porcje paszy w regularnych odstępach czasu, podawanie siana o dobrej jakości. Następnie odpowiednio dobrana pasza, czyli unika­nie wysokoenergetycznej karmy, nadmiaru węglowodanów oraz pasz drobno granulowanych. Ponad to dostosowanie treningu do wieku i kon­dycji konia, okresowe wyłączenie konia z intensywnego treningu oraz zawodów sportowych dla ograniczenia stresu. Wrzodom zapobiega regularny dostęp do pastwiska lub wy­biegu oraz unikanie „rutynowego” i niefachowego stosowania niesterydowych środków przeciwzapalnych i przeciwbólowych.