Najlepszy wybór gdy za mało łez

U młodych psów zespół suchego oka może być wynikiem wad rozwojowych. Niedorozwój gruczołów łzowych ( Yorkshire terier) prowadzi do uniemożliwienia normalnego funkcjonowanie oka.
Uważa się, że najczęstszą przyczyną zespołu suchego (KCS) jest proces immunologiczny- limfocytarno- plazmocytarne zapalenie gruczołu łzowego. Mediatory zapalenia działają toksycznie na komórki wydzielnicze gruczołu, co powoduje zmniejszenie produkcji łez.
Inną przyczyną jest uszkodzenie funkcji nerwów trójdzielnego i twarzowego. Typowym objawem dla neurogennej postaci KCS jest zwykle objęcie zaburzeniami tylko jednego oka.
Objawy okulistyczne występują wraz z pojawieniem się zasychającej wydzieli w nozdrzach po tej samej stronie oraz wyraźne wysychanie lusterka nosowego. Objawy te są związane z upośledzoną funkcją gruczołów błony śluzowej nosa i skóry.

Film łzowy

Diferion nie wpływa na śluz. Np: Pierwsza czynnoscią terapeutyczna jest włączenie preparatów łzozastępczych.

Film łzowy tworzy specyficzną warstwę chroniąca rogówkę i spojówkę przed wysychaniem. Bierze też udział w odżywianiu rogówki oraz usuwaniu metabolitów komórek jej nabłonka.
Film łzowy składa się z trzech warstw. Najgrubszą warstwę stanowi frakcja wodna ( ok. 7um). Zawiera ona poza wodą także elektrolity, glukozę, mocznik, polimery powierzchniowo czynne, oraz białka. W tej frakcji znajdują się przeciwciała, globuliny, lisozym lactoferin, które wspierają przeciwbakteryjną
funkcję łez. Frakcja wodna produkowana jest przez gruczoły łzowe oczodołu i III powieki . Najcieńszą warstwę filmu łzowego stanowi zewnętrzna frakcja tłuszczowa. Grubość jej wynosi ok. 0,1 um. Tłuszczowa, płynna w temperaturze ciała, wydzielina produkowana jest przez gruczoły łojowe gruczoły
Meiboma- znajdujące się na krawędziach obu powiek. Rola warstwy tłuszczowej polega na zabezpieczaniu przed nadmiernym parowaniem frakcji wodnej łez. Bierze też udział w rozprowadzaniu łez po powierzchni rogówki. Warstwą stykająca się bezpośrednio z nabłonkiem rogówki jest frakcja
śluzowa. Glikoproteinowa wydzielina produkowana jest przez komórki kubkowe spojówki. Największe ich nagromadzenie znajduje się na dnie worków spojówkowych. Warstwa śluzowa jest łącznikiem pomiędzy frakcją wodną łez i hydrofobowym nabłonkiem rogówki. Śluz zawiera globuliny i lizozym oraz jest „pułapką” dla bakterii. Wypełnia też nierówności powierzchni rogówki przez co przyczynia się do poprawienia jakości widzenia. W wodnej frakcji łez znajdują się też rozpuszczalny w wodzie śluz, który wspomaga stabilność filmu łzowego.

Bardzo ważnym elementem nawilżania oka są powieki. Prawidłowa ich budowa oraz niezakłócona ruchomość są niezbędne do normalnego funkcjonowania oka. Powieki rozprowadzają łzy na powierzchni rogówki i wspomagają usuwanie zanieczyszczeń.

W trakcie snu, kiedy są zamknięte, chronią oko przed wysychaniem.
Biorą także udział w aktywnym usuwaniu nadmiaru łez jako tzw. pompa powiekowa.
Powieki zamykając się przy mruganiu wyciskają łzy z worka spojówkowego do kanalików łzowych i dalej do przewodu nosowo- łzowego

Przyczyny zbyt małej produkcji łez.

U młodych psów zespół suchego oka może być wynikiem wad rozwojowych. Niedorozwój gruczołów łzowych ( Yorkshire terier) prowadzi do uniemożliwienia normalnego funkcjonowanie oka.
Uważa się, że najczęstszą przyczyną zespołu suchego (KCS) jest proces immunologiczny- limfocytarno- plazmocytarne zapalenie gruczołu łzowego. Mediatory zapalenia działają toksycznie na komórki wydzielnicze gruczołu, co powoduje zmniejszenie produkcji łez.
Inną przyczyną jest uszkodzenie funkcji nerwów trójdzielnego i twarzowego. Typowym objawem dla neurogennej postaci KCS jest zwykle objęcie zaburzeniami tylko jednego oka.
Objawy okulistyczne występują wraz z pojawieniem się zasychającej wydzieli w nozdrzach po tej samej stronie oraz wyraźne wysychanie lusterka nosowego. Objawy te są związane z upośledzoną funkcją gruczołów błony śluzowej nosa i skóry.

Neurogenna postać KCS może być związana z zaburzeniami metabolicznymi (cukrzyca) jak i hormonalnymi ( niedoczynność tarczycy, zespół Cushinga).
Przyczyną występującego czasowo lub na stałe niedoboru produkcji łez może być infekcja.
Udokumentowane są objawy suchego oka w trakcie nosówki i leiszmaniozy.
Trudno pominąć jako przyczynę wystąpienia KCS działania terapeutyczne. Klasycznym przykładem jest usunięcie gruczołu łzowego III powieki lub zbyt późna decyzja o repozycji wypadniętego gruczołu. Ale także niektóre leki mogą powodować zmniejszenie produkcji łez.

Należą do nich leki stosowane w związku procedurą narkozy. Sulfonamidy, szczególnie w terapii przewlekłej, mogą zmniejszać produkcję wodnej frakcji filmu łzowego.

Jak rozpoznać KCS

Postawienie rozpoznania jest możliwe po prawidłowo przeprowadzonym badaniu okulistycznym.
Obszerny wywiad (czas trwania objawów, ich nasilenie, zmienność, inne choroby) może nas naprowadzić na właściwy trop.

Oględziny w normalnym świetle pozwalają nam określić czy zaczerwienienie dotyczy jednego czy obu oczu i jest wynikiem procesu chorobowego. Można też wstępnie ocenić czy czerwone zabarwienie jest wynikiem rozszerzenia naczyń spojówki, czy choroby gałki ocznej.

Zasadą jest, że badania dodatkowe powinny być wykonywane po badaniu klinicznym. Jednak wykonanie testu Schirmera na tym etapie pozwala uniknąć błędnych wyników, których przyczyną może być podrażnienie oka w trakcie badania. Ma to szczególne znaczenie w przypadku względnego niedoboru łez. Taki problem musimy mieć na uwadze jeżeli wynik testu jest w okolicach 15 mm po 1 minucie.
Co prawda w wielu publikacjach ta wartość podawana jest jako prawidłowa, jednak z mojego doświadczenia wynika, że u większości psów i kotów po jednej minucie wskazanie testu wynosi 20-25 mm. Jeżeli w wyniku dalszego badania oka nie stwierdzi się innych przyczyn przekrwienia spojówki, a suplementacja łez poprawi sytuację, to postawienie rozpoznania: względny niedobór łez okaże się właściwym rozpoznaniem. Zbyt małe nawilżanie oka powoduje zaostrzenie objawów w bardzo gorących i suchych warunkach oraz w mroźne i wietrzne dni. U kotów takie objawy pojawiają się w okresie jesienno-zimowym kiedy w domu włączone jest ogrzewanie. Wynik testu Schirmera poniżej 10 pozwalają nam przypuszczać, że mamy do czynienia z zespołem suchego oka (KCS). Wynik badania poniżej 5 mm w ciągu minuty świadczy o bardzo małej lub braku produkcji wodnej frakcji łez. W takiej sytuacji mamy do czynienia z ilościowym niedoborem łez. Zdecydowanie rzadziej zdarzają się jakościowe niedobory łez. Ilość produkowanych łez może mieścić się w granicach normy lecz zachwiane są proporcje poszczególnych frakcji.

Leczenie

Zespół suchego oka jest zespołem objawów mających charakter pierwotny i wtórny. Zwykle przyczyną wszystkich zmian jest zbyt małe nawilżanie oka. Leczeniem powikłań niedoboru łez nie będę się w tym miejscu zajmował. Zapalenie spojówki i rogówki opisano w wielu publikacjach, które zawierają opis zmian, diagnostykę i leczenie. Ponieważ wysychanie powierzchni spojówek i rogówki prowadzi do pojawienia się powikłań, pierwszą czynnością terapeutyczną jest włączenie preparatów łzozastępczych. W chwili obecnej na rynku polskim i poza naszymi granicami znajduje się wiele produktów skutecznie uzupełniających niedobór łez. Większość tych preparatów w swoim składzie posiada oprócz wody także kwas hialuronowy, który jest substancją będącą w naturze składnikiem tkanek zwierzęcych. Kwas hialuronowy wiąże wodę, co pozwala na pozostawanie zwiększonych jej ilości w oku. Zachowywanie wody umożliwia stosowanie kropli zawierających ten polimer tylko 2-3 razy dziennie.
Dodatkową właściwością kwasu hialuronowego jest stabilizowanie filmu łzowego na nabłonku rogówki poprzez współdziałanie w odtwarzaniu frakcji śluzowej. Producenci kropli łzozastępczych stosują poza powyżej opisanymi składnikami różne substancje, które wyróżniają dany produkt. Są to: powidyna, pantoteina, jony srebra, wyciągi roślinne i inne. Duży wybór „sztucznych łez” umożliwia dobranie najlepiej działającego preparatu u danego zwierzęcia. W ostatnim czasie na polskim rynku znalazło się kilka preparatów łzozastępczych przeznaczonych dla zwierząt. Jednym z nich jest
Diferion produkowany przez Micromed a dystrybuowany przez Recovet. Diferion to nowoczesny preparat uzupełniający niedobór łez, który zawiera oprócz wody, kwas hialuronowy, srebro koloidowe i świetlik lekarski.

Ponieważ rolę kwasu hialuronowego opisano powyżej, skupmy się na pozostałych składnikach, które wyróżniają Diferion spośród innych preparatów dostępnych na rynku.

Srebro koloidowe znajdujące się w składzie preparatu zwiększa potencjał Diferionu o działanie zwalczające mikroorganizmy, które mogą komplikować leczenie zespołu suchego oka. Świetlik lekarski – ziele Euphrasia – zawiera wiele substancji mających działanie przeciwzapalne, przeciwalergiczne i przeciwbakteryjne.
Diferion jest preparatem mającym zastosowanie profilaktyczne – podawany przed i w trakcie znieczulenia skutecznie zabezpiecza rogówke przed wysychaniem. Skutecznie uzupełnia niedobór łez, nawet dużego stopnia, przy 2-3 krotnym podaniu w ciągu dnia. Jest także Diferion przydatnym preparatem wspomagającym zasadnicze leczenie zapaleń spojówki i rogówki różnego tła. Od ponad 3 miesięcy miałem okazję stosować Diferion w mojej praktyce. Jestem przekonany, że jest dobrą alternatywą dla zaawansowanych preparatów łzozastępczych zarejestrowanych dla ludzi. Diferion jest także chwalony i doceniany przez włascieli zwierząt.

Autor: Dr n. wet Marcin Pikiel
data publikacji artykułu: 2017-12-05

Popularne teraz

Komentarze