Ukąszenia

Okres wiosenno-letni to upragniony czas wypoczynków, urlopów i wyjazdów; piękna pogoda sprawia, że chętniej przebywamy na świeżym powietrzu. Jednak jest to również okres zwiększonej aktywności owadów i kleszczy, na ukąszenia których jesteśmy narażeni zarówno my jak i nasi czworonożni przyjaciele.

Kto atakuje?

W naszej strefie klimatycznej zwierzęta narażone są przede wszystkim na użądlenia owadów z rodziny błonkoskrzydłych (pszczoły, osy, szerszenie) oraz ukąszenia komarów, mrówek i kleszczy.

Osy

Do nadrodziny os należą zarówno osy społeczne - będące najczęściej przyczyną użądleń, jak i tzw. „osy samotne”, nie tworzące gromad oraz szerszenie. Wszystkie te owady w trakcie ugryzienia nie pozostawiają żądła w skórze swej ofiary. Oznacza to, że jeden osobnik jest w stanie żądlić wielokrotnie. Jest to szczególnie niebezpieczne w trakcie ataku całej gromady owadów i stanowi większe zagrożenie. Osy, w przeciwieństwie do pszczół, mogą atakować spontanicznie, nie będąc prowokowanymi przez ofiarę. W przypadku os społecznych do ataku najczęściej dochodzi w okolicy gniazda.
Szerszenie jako jedyne wśród os są aktywne nocą, zwłaszcza przy źródłach sztucznego światła. Dlatego też użądlenia w tym czasie będą najprawdopodobniej wynikać właśnie z ataku szerszenia.

Pszczoły

Do nadrodziny pszczół, należą podobnie jak u os, zarówno pszczoły społeczne jak i samotne oraz szerszenie. Żądło pszczół jest wyposażone w specjalne haczyki, które powodują że po użądleniu zostaje ono w ciele ofiary, w związku z czym owad zawsze ginie. W przeciwieństwie do os, pszczoły bardzo rzadko atakują gromadnie, ma to zazwyczaj miejsce w przypadku zagrożenia pszczelej rodziny. Pojedyncze owady atakują głownie w przypadku bezpośredniego zagrożenia życia (np. nadepniecie, przygniecenie), czasem może też sprowokować je silny zapach zwierzęcia lub człowieka (perfumy, itp.)

Komary

Owadom tym do przetrwania niezbędne jest środowisko wodne, ponieważ ich larwy rozwijają się w wodzie, dlatego też do ukąszeń dochodzi najczęściej w okolicy jezior, stawów. Choć zdarzają się również gatunki, którym do rozwoju wystarczy większa kałuża, a nawet woda z wiadrem. W przypadku komarów to samice ssą krew (ponieważ jest to niezbędne do wytworzenia przez nie jaj), natomiast samce odżywiają się nektarem kwiatów.
Komary żerujące w basenie Morza Śródziemnego, mogą przenosić groźną dla psów chorobę zwaną dirofilariozą. W związku ze stałym przemieszczanie się ludzi i zwierząt oraz ciągłym ocieplaniem klimatu, również zwierzęta w Polsce są na nią narażone

Mrówki

Mrówki, to również owady społeczne, które atakują głownie w przypadku bezpośredniego zagrożenia rodziny; ma to najczęściej miejsce w trakcie rozkopywania mrowiska przez psy.
Ból i podrażnienia w miejscu ukąszenia wynikają z bezpośredniego działania kwasu mrówkowego zawartego w gruczołach jadowych tych owadów.

Kleszcze

Kleszcze aby móc się rozwijać muszą pić krew zwierząt stałocieplnych. Ich narząd gębowy wyposażony jest w specjalane haczykowate ząbki, które sprawiają że po ugryzieniu kleszcz mocno tkwi w skórze ofiary i ciężko go usunąć. Ślina kleszczy zawiera substancje znieczulające, dlatego ich ugryzienie jest obojętne dla organizmu. Kleszcze często możemy spotkać na brzegach lasów, zagajnikach, polanach, błoniach, niskich krzakach itp. Wiszą one na źdźbłach traw i na spodzie lisci, dlatego też są niewidoczne. Kleszcze mogą być wektorami wielu groźnych chorób.

Jakie są objawy?

U zwierząt najczęstszymi miejscami ukąszeń są: twarzowa część pyska oraz kończyny, ale ugryzienie może dotyczyć wszystkich obszarów ciała. Bezpośrednio po ugryzieniu występuje zwykle silna reakcja bólowa zwierzęcia oraz niepokój, ale nie jest to regułą. Szczególnie niebezpieczne są ugryzienia w okolicy oczu, jamy ustnej, gardła oraz bezpośrednie połknięcie owada przez zwierzę.

W przypadku ukąszeń/użądleń owadów możemy wyróżnić trzy typy reakcji:

Miejscową ograniczoną

- trwa ok. 2 h, objawia się świądem, bólem, obrzękiem, zaczerwienieniem, bąblem w miejscu ugryzienia

Miejscową rozległą

- trwa od 2-5 dni, objawy jak przy poprzedniej reakcji oraz dodatkowo obrzęk o średnicy większej niż 5 cm, czasem nawet obrzęk całej kończyny, złe ogólne samopoczucie, osowiałość, apatia, czasem podwyższenie ciśnienia krwi i objawy kardiologiczne

Systemową uogólnioną

- może rozwinać się w ciągu 10 min a trwać nawet kilka tygodni, występują opisane powyżej objawy i dodatkowo niewydolność oddechowa, gorączka, obrzęk krtani, objawy ze strony przewodu pokarmowego (wymioty, biegunki), spadek ciśnienia, pokrzywka, rozlane obrzęki, może rozwinąć się wstrząs anafilaktyczny bezpośrednio zagrażający życiu.

- reakcja ta rozwija się zazwyczaj gdy zwierzę jest nadwrażliwe na składniki jadu owada lub gdy zostanie pokąsane przez dużą liczbę owadów

Postępowanie

• pojedyncze ukąszenia zwykle nie wymagają interwencji lekarskiej – warto zastosować maść zawierającą dimetinden (Fenistil) lub okłady z roztworu 10% sody oczyszczonej



• gdy w skórze pozostało żądło należy bezzwłocznie je usunąć a miejsce odkazić wodą utlenioną; żądło które pozostało w skórze może jeszcze przez długi czas rytmicznie się kurczyć i wtłaczać jad, żądło najlepiej zdrapać paznokciem lub sztywnym przedmiotem, o ile to możliwie należy unikać cążek lub pensety, ponieważ może to spowodować wyciśnięcie zawartości żądła



• wbitego w skórę kleszcza należy wykręcić za pomocą pensety lub specjalnie do tego celu przeznaczonych kleszczyków; nie wolno kleszcza wyciskać, wyduszać, przypalać, zdrapywać, smarować jakimikolwiek preparatami!! wszystkie tego rodzaju zabiegi mogą spowodować, że kleszcz „zwymiotuje” zawartość swojego przewodu pokarmowego pod skórę żywiciela



• gdy u naszego zwierzęcia wystąpi silna reakcja miejscowa lub niepokojące objawy ogólne należy bezzwłocznie udać się do lekarza weterynarii

Jak zapobiegać?

Wbrew powszechnej opinii nie można spryskiwać zwierząt preparatami przeciw owadom przeznaczonymi dla ludzi. W lecznicach weterynaryjnych dostępne są specjalne preparaty typu spot-on nakrapiane na skórę, które działają przeciwko pchłom i kleszczom ale również posiadają działanie odstraszające przeciwko owadom.