Kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3 i omega-6 w diecie psów

Oleje, tłuszcze i zawarte w nich kwasy tłuszczowe są niezwykle ważne w psiej diecie. Oprócz dostarczania energii, mają duży wpływ na zdrowie zwierzaka. Z tego względu są często wykorzystywane do łagodzenia objawów różnych chorób.

W organizmie pełnią wiele kluczowych funkcji, m.in.:

wspierają transport i wchłanianie witamin A, D, E, K (to witaminy rozpuszczalne w tłuszczach),
są budulcami komórek organizmu,
regulują procesy zapalne i ból,
oddziałują pozytywnie na skórę i sierść,
wspierają rozwój i funkcjonowanie układu nerwowego
biorą udział w kontrolowaniu wytwarzania i wydzielania hormonów.

W obecnej diecie psów powszechnie i w sporych ilościach występują kwasy tłuszczowe omega-6. Wynika to przede wszystkim z procesu produkcji mięsa. Pasze używane do skarmiania zwierząt rzeźnych są oparte na soi i kukurydzy, które niosą niewiele prekursorów kwasów omega-3. Wyższe zawartości kwasów tłuszczowych omega-3 będą miały zwierzęta, które żywią się zielonkami (m.in. trawą). Co więcej, w karmach komercyjnych często można spotkać dodatki olejów roślinnych- rzepakowy, słonecznikowy, kokosowy, oliwa i inne, które są bogatym źródłem omega-6.

Kwasy tłuszczowe omega-3 mają kilka określeń, z którymi możemy się spotkać:

EFA – z angielskiego Essential Fatty Acids (niebędne kwasy tłuszczowe)
NNKT – Niezbędne Nienasycone Kwasy Tłuszczowe
Związki egzogenne (dostarczane z pożywieniem)

W wymienionych wyżej skrótach znajduje się informacja o niezbędności kwasów tłuszczowych. Oznacza to, że muszą one znaleźć się w psiej diecie. Co więcej, ma to być forma gotowa danego kwasu tłuszczowego. Dlaczego? Organizm psa nie jest w stanie samodzielnie ich wytworzyć/przekształcić z dostarczanych składników odżywczych (z tzw. prekursorów; dla omega-3 jest to ALA, dla omega-6 to LA, znajdują się one w olejach roślinnych). Suplementacja kwasów omega-3 olejami pochodzącymi z roślin z tego względu się nie sprawdzi.
Do grupy kwasów tłuszczowych omega-3 zaliczane są: ALA (kwas alfalinolenowy, który w organizmie służy głównie jako źródło energii), EPA (kwas eikozapentaenowy) i DHA (kwas dokozaheksaenowy). Każdy z nich pełni w organizmie konkretne funkcje.

Źródła kwasów tłuszczowych omega-3 w psiej diecie

Najlepiej przyswajalnymi dla psów źródłami kwasów tłuszczowych omega-3 są tłuste ryby morskie, pochodzące z zimnych wód (zawierają więcej EPA; makrela, sardynki, łosoś, śledź, dorsz), ryby z cieplejszych wód (tyńczyk, sardela; zawierają więcej DHA) oraz tłoczone z nich oleje.

Olej z kryla. Kryl to mały skorupiak, przypominający krewetkę. Zamieszkuje wyłącznie najczystsze wody, dzięki czemu ryzyko skażenia produktów otrzymanych z niego metalami ciężkimi jest nikłe. Zawarte w tym oleju kwasy tłuszczowe pochodzą z fosfolipidów (cząsteczek, które w dużej mierze budują błony komórek organizmu), a związane sa z antyoksydantami- głównie astaksantyną, która jednocześnie nadaje olejowi charakterystyczny pomarańczowo-czerwony kolor. To połączenie wyróżnia olej z kryla od innych np. olejów rybich. Dzięki temu szerzej wpływa na ragulację procesów zapalnych w organizmie. Fosfolipidy wspierają regenerację komórek, co jest ważne m.in. przy chorobach wątroby.

Nowozelandzka małża zielona (Perna canaliculus). Niesie prawdziwe bogactwo różnych form (90 rodzajów) kwasów tłuszczowych. Zawiera ona więcej tych składników spośród popularnych olejów rybich, czy tranu. Wysoka zawartość EPA pozwala na osłabianie zapaleń i wynikających z nich objawów zwyrodnień stawów, wspierając jednocześnie proces regeneracji chrząstek. Pozwala to również na ograniczenie stosowania leków niesteroidowych przeciwzapalnych.

Tran. To olej pozyskiwany z wątroby ryb dorszowatych (głównie dorsz atlantycki). Olej z wątroby rekina, halibuta i innych ryb tranem nie jest! Oprócz NNKT, jest on źródłem witaminy D oraz A. Nadmiar witaminy A i D jest dla organizmu szkodliwy. Wzbogacenie diety w dodatek tranu powinno być poprzedzone obliczeniem zapotrzebowania psa na te witaminy i porównaniem ilości wprowadzanych z pokarmem.

Olej z mikroalg. W zależności od gatunku alg i sposobu hodowli tych glonów, otrzymuje się oleje, które mogą zawierać w większości DHA. Może to być wykorzystane u psów z problemami neurologicznymi, jak np. psi seniorzy z objawami demencji. Dobra informacja dla wegan- nie jest to produkt odzwierzęcy.

Kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3 i omega-6 w diecie psów

Wytyczne żywieniowe

Według FEDIAF (2016) zapotrzebowanie określone jest dla psów w okresie reprodukcyjnym i wzrostu: 0,13g/1000 kcal posiłku. Normy dla zdrowych psów określone przez NRC wynoszą odpowiednio: dla szczeniąt 0,13g/ 1000 kcal, psy dorosłe 0,11g/1000 kcal. Zalecane jest, by przyjamniej 50-60% dostarczanych omeg stanowiła frakcja DHA.
Maksymalny limit kwasów omega-3 pod postacią EPA+DHA określony jest przez NRC na poziomie 2,8g/1000 kcal.

W przypadku stosowania karm pełnoporcjowych należy ostrożnie suplementować oleje. Istnieje ryzyko nadpodaży witamin A i D przy dodawaniu tranu do takich posiłków. Niektóre z dostępnych karm bazują na mięsie z ryb lub w składzie zawierają dodatki olejów rybich, czy kryla. Nadmierne ilości kwasów omega-3 w diecie mogą wywoływać problemy żołądkowo-jelitowe, spowalniać procesy gojenia się ran, czy np. utrudniać proces krzepnięcia krwi, przedłużając krwawienie.

Wpływ kwasów omega-3 na organizm psa

Choroby nerek- kwasy omega-3 wykazują działanie ochronne, obniżają ciśnienie krwi, które uszkadza nerki . Dodatek oleju rybiego lub kryla (mają one intensywny zapach) poprawiają smakowitość posiłków. Psy ze schorzeniami nerek w zaawansowanym stadium mają obniżony apetyt, dodatek aromatycznego oleju może zachęcić je do jedzenia.
Choroby stawów – frakcja EPA ma udowodnione dzialanie obniżające procesy zapalne (a z tym, towarzyszący im ból). Suplementacja kwasów omega-3 pomaga łagodzić objawy zwyrodnień stawów np. kulawizna, objawy bólowe. Odpowiednie dawkowanie omeg pozwala na zmniejszenie ilości przyjmowanych leków przeciwzapalnych/przeciwbólowych.
Choroby układu pokarmowego- pozytywny wpływ na wyciszanie reakcji zapalnych przez kwasy omega-3 może być wykorzystane w przypadkach zapaleń jelit. Wpływa to też na poprawę równowagi mikrobioty jelitowej. Oprócz tego, należy pamiętać, że kway tłuszczowe są źródłem energii dla organizmu.
Układ nerwowy- Kora mózgu (ta pofałdowana, zewnętrzna warstwa mózgu) w około 60% zbudowana jest z kwasu DHA. Suplementacja omega-3 szczególnie w okresie rozwoju układu nerwowego- czyli u suk w trakcie ciąży, a później podawanie ich szczeniętom wspiera prawidłowy tozwój tkanki nerwowej i jej działanie. Poprawia to zdolności poznawcze, wspiera proces uczenia się, zapobiega u psich seniorów do zmian degeneracyjnych, wywołujących demencję. Suplementacja omega-3 pozytywnie wpływa też na kształtowanie się i funkcjonowanie narządu wzroku. Brak DHA może prowadzić do zwyrodnienia plamki żółtej, a dalej- ślepoty.
Skóra i sierść- Na poprawę kondycji skóry i jej wytworów (sierść, pazury) mają wpływ zarówno kwasy omega-6 jak i omega-3. Zapewniają one elastyczność skórze i włosom, przyspieszają proces regeneracji naskórka i gojenia ran, nadają sierści połysk. Właściwości przeciwzapalne n-3 pozwalają na ograniczenie objawów alergii skórnych, infekcji grzybiczych, bakteryjnych. Zmniejszają także świąd i wypadanie sierści.
Układ krążenia- wzbogacenie diety w kwasy omega-3 jest elementem diety kardiologicznej, ograniczają wystepienie z jej powodu utraty apetytu. Wpływ na układ nerwowy wspiera prawidłową pracę serca. W mięśniu sercowym znajduje się dużo DHA.

Wybór odpowiedniego źródła kwasów omega-3

Należy zwracać uwagę na daty ważności olejów rybich, z uwagi na utlenianie się cennych kwasów tłuszczowych. Produkty te powinny być przechowywane bez dostępu do światła, w niskiej temperaturze (lodówka), zużywane możliwie szybko po otwarciu (około 60 dni). Dłuższą trwałość zachowują oleje w kapsułkach. Wybierane oleje powinny mieć certyfikaty pochodzenia, a także oznaczenia zawartości (a dokładniej ich braku) metali ciężkich. Na opakowaniu powinny być zawarte informacje o zawartości EPA i DHA oraz w przypadku tranu ilość witamin A i D.

Ze względu na liczne, pozytywne własciwości kwasów omega-3 warto je suplementować od pierwszych dni życia psa (wliczamy też życie płodowe). Ich wprowadzenie może przynieść ulgę w chorobach- złagodzić trwające stany zapalne, a z nimi też obniżą doznania bólowe. Pomagają one też w przypadku problemów ze skórą i sierścią. Wybierajmy świadomie produkty do wzbogacania diety psów w kwasy omega-3.